Tin tức sức khỏe,
thông báo về DYM

1. Đái tháo đường – căn bệnh ngày càng phổ biến và trẻ hóa tại Việt Nam

Theo thống kê của Tổ chức Đái tháo đường Quốc tế (IDF), năm 2021 có khoảng 537 triệu người trưởng thành trên toàn thế giới đang sống chung với bệnh đái tháo đường (tương đương 10,5% dân số độ tuổi 20–79) (1). Dự báo đến năm 2045, con số này có thể tăng lên 783 triệu người (2).

Tại Việt Nam, nghiên cứu năm 2017 cho thấy tỷ lệ mắc đái tháo đường ở người trưởng thành khoảng 6%, tương đương gần 5 triệu người (3).

Năm 2021, một khảo sát diện rộng cho thấy tỷ lệ này đã tăng lên 7% ở nhóm tuổi 25–64, trong đó nam giới chiếm 7,9% và nữ giới chiếm 6,1% (4).

Đái tháo đường xảy ra khi cơ thể không sản xuất đủ insulin hoặc không sử dụng hiệu quả insulin, khiến đường (glucose) trong máu tăng cao.

Nếu không được kiểm soát, bệnh có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm như:

• Bệnh tim mạch, đột quỵ

• Suy thận

• Tổn thương võng mạc, giảm thị lực

• Tê bì tay chân, loét bàn chân tiểu đường

Tin vui là: chế độ dinh dưỡng hợp lý có thể giúp kiểm soát tốt đường huyết, giảm nguy cơ biến chứng và cải thiện chất lượng cuộc sống.

2. Vai trò của dinh dưỡng trong điều trị đái tháo đường

Chế độ ăn đúng cách là nền tảng trong việc giữ đường huyết ổn định.

Theo hướng dẫn của Bộ Y Tế, người bệnh cần duy trì chế độ ăn cân bằng, bao gồm:

• Đủ năng lượng theo nhu cầu, không quá thừa hoặc thiếu.

• Tỷ lệ dinh dưỡng giữa các bữa ăn phải được chia hợp lý

• Ăn nhiều rau xanh, hạn chế đường đơn và chất béo bão hòa.

Chìa khóa nằm ở sự ổn định: ăn đúng giờ, đủ bữa và chọn thực phẩm có chỉ số đường huyết (GI) thấp.

3. Nguyên tắc dinh dưỡng quan trọng cho người đái tháo đường

3.1. Ăn đa dạng, vừa đủ

• Không nên kiêng khem quá mức, vì dễ gây thiếu chất.

• Mỗi bữa ăn nên có đủ nhóm chất: tinh bột – đạm – rau xanh – trái cây ít ngọt – chất béo tốt.

3.2. Chọn tinh bột “tốt”

• Ưu tiên: gạo lứt, yến mạch, bánh mì nguyên cám, khoai lang luộc.

• Hạn chế: cơm trắng, bún, phở, bánh ngọt.

• Tinh bột nguyên cám giúp giải phóng đường chậm, tránh tăng đường huyết đột ngột sau ăn.

3.3. Bổ sung chất đạm lành mạnh

• Bổ sung: cá, thịt gia cầm bỏ da, đậu phụ, trứng, sữa không đường.

• Hạn chế: thịt đỏ, thực phẩm chế biến sẵn (xúc xích, thịt xông khói).

3.4. Ưu tiên chất béo “tốt”

• Dùng dầu thực vật (dầu oliu, dầu hạt cải, dầu mè, dầu đậu nành).

• Hạn chế mỡ động vật, đồ chiên rán, thức ăn nhanh.

3.5. Ăn nhiều rau và trái cây ít ngọt

• Rau xanh: bông cải xanh, cải bó xôi, mồng tơi, khổ qua.

• Trái cây nên chọn: táo, lê, bưởi, thanh long, ổi.

• Hạn chế: xoài chín, mít, sầu riêng, nhãn.

3.6. Uống đủ nước, tránh đồ ngọt

• Uống 1,5–2 lít nước/ngày, tránh nước ngọt, nước có gas, trà sữa, cà phê pha đường.

• Có thể uống trà xanh, nước lọc, nước chanh pha loãng không đường.

4. Thói quen giúp kiểm soát đường huyết tốt hơn

• Ăn đúng giờ, chỉ nên ăn 3 bữa chính trong ngày.

• Chỉ nên bổ sung thêm bữa phụ trong các trường hợp sau:

  • Khẩu phần ăn hiện tại không đáp ứng đủ nhu cầu năng lượng trong ngày.

  • Tình trạng suy dinh dưỡng, cần được tăng cường bổ sung năng lượng.

  • Phụ nữ mang thai cần cải thiện cân nặng theo khuyến cáo.

  • Có khả năng bị hạ đường huyết vào ban đêm hoặc khi vận động thể lực cường độ cao, kéo dài.

• Tập thể dục đều đặn ít nhất 30 phút mỗi ngày.

• Giữ tinh thần thoải mái, ngủ đủ giấc.

• Theo dõi đường huyết định kỳ theo hướng dẫn của bác sĩ.

• Kiểm tra sức khỏe định kỳ ít nhất 1–2 lần/năm để theo dõi chỉ số đường huyết, mỡ máu, chức năng gan – thận, tim mạch và biến chứng mắt.

Bạn có thể thực hiện khám và xét nghiệm định kỳ tại DYM Medical Center – phòng khám theo tiêu chuẩn Nhật Bản, nơi cung cấp các gói kiểm tra sức khỏe tổng quát và xét nghiệm tầm soát đái tháo đường.

Các xét nghiệm như đường huyết đói, HbA1c, lipid máu, chức năng gan – thận giúp bạn theo dõi và phòng ngừa sớm biến chứng tiểu đường.

5. Những sai lầm thường gặp khi ăn uống

• Nhịn ăn để giảm đường. Việc nhịn ăn sẽ dễ gây ra hạ đường huyết, kiệt sức cho cơ thể.

• Kiêng tinh bột hoàn toàn dẫn tới thiếu năng lượng lâu dần gây ra rối loạn chuyển hóa.

• Dùng quá nhiều thực phẩm “ăn kiêng”. Thực phẩm ăn kiêng vẫn có một số sản phẩm vẫn chứa đường ẩn.

• Lạm dụng nước ép trái cây. Việc ăn nhiều trái cây hơn mức khuyến cáo sẽ làm đường trong máu tăng vì trong trái cây vẫn chứa đường tự nhiên.

6. Khi nào cần gặp bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng?

• Đường huyết tăng hoặc giảm thất thường dù đã ăn uống đúng.

• Có triệu chứng: khát nước, tiểu nhiều, sụt cân nhanh, mệt mỏi, mờ mắt.

• Cần điều chỉnh thực đơn cá nhân hoặc đang điều trị bằng thuốc.

Bác sĩ dinh dưỡng sẽ giúp bạn xây dựng chế độ ăn phù hợp với thể trạng, tuổi và mức độ bệnh, đảm bảo an toàn lâu dài.

Dinh dưỡng chính là “liều thuốc không cần toa” trong kiểm soát bệnh đái tháo đường. Kết hợp ăn uống lành mạnh, lối sống năng động, và kiểm tra sức khỏe định kỳ tại DYM Medical Center, bạn hoàn toàn có thể:

• Giữ đường huyết ổn định.

• Ngăn ngừa biến chứng.

• Cải thiện chất lượng cuộc sống mỗi ngày.

Nếu bạn hoặc người thân đang sống cùng bệnh đái tháo đường, hãy bắt đầu từ bữa ăn hàng ngày — từng lựa chọn nhỏ có thể mang lại sự thay đổi lớn cho sức khỏe.

7. Nguồn tham khảo

• Dianna J. Magliano, Co-chair, Edward J. Boyko, Co-chair; IDF Diabetes Atlas 10th edition scientific committee (2021), "IDF DIABETES ATLAS, 10th edition", Tham khảo chi tiết

• Science Direct (2022), "IDF Diabetes Atlas: Global, regional and country-level diabetes prevalence estimates for 2021 and projections for 2045", Tham khảo chi tiết

• That Thanh Ton 1,, Anh Thi Ngoc Tran 2,, Ich Thanh Do 1,*, Hoa Nguyen 1, Thi Thanh Binh Nguyen 3, Minh Tu Nguyen 3, Van Anh Bao Ha 4, Anh Quoc Tran 4, Huu Khoi Hoang 4, Binh Thang Tran (2020), "Trends in prediabetes and diabetes prevalence and associated risk factors in Vietnamese adults", Tham khảo chi tiết

• Thi Hoang Lan Vu, Thi Tu Quyen Bui, Quoc Bao Tran, Quynh Nga Pham, Duc Truong Lai, Tu Hoang Le & Van Minh Hoang, "Comorbidities of diabetes and hypertension in Vietnam: current burden, trends over time, and correlated factors", Tham khảo chi tiết