Tin tức sức khỏe,
thông báo về DYM

Tiểu đường tuýp 2, hay còn gọi là đái tháo đường tuýp 2, là một bệnh mạn tính phổ biến bắt nguồn từ cách cơ thể chuyển hóa đường (glucose). Đây là bệnh tiểu đường phổ biến nhất, chiếm khoảng 90-95% số ca bệnh tiểu đường trên toàn thế giới. Việc hiểu rõ nguyên nhân, triệu chứng và cách kiểm soát bệnh có thể giúp bạn duy trì cuộc sống khỏe mạnh và giảm nguy cơ biến chứng.

Nguyên nhân và cơ chế của bệnh

Trong cơ thể, hormone insulin do tuyến tụy sản xuất có nhiệm vụ giúp đường glucose từ máu di chuyển vào các tế bào để tạo năng lượng. Ở người mắc tiểu đường tuýp 2, cơ thể hoặc không sản xuất đủ insulin, hoặc các tế bào không phản ứng tốt với insulin (tình trạng kháng insulin). Điều này dẫn đến việc đường glucose tích tụ trong máu, gây ra các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng.

Nguyên nhân chính của bệnh tiểu đường tuýp 2:

• Kháng insulin: Các tế bào của cơ thể không phản ứng hiệu quả với insulin, khiến glucose không được hấp thụ.
• Suy giảm chức năng tuyến tụy: Tuyến tụy không sản xuất đủ insulin để bù đắp sự kháng insulin. Các yếu tố nguy cơ chính bao gồm:
• Thừa cân/béo phì: Đặc biệt là khi mỡ tập trung ở vùng bụng.
• Lối sống ít vận động: Thiếu hoạt động thể chất làm giảm độ nhạy insulin.
• Chế độ ăn uống không lành mạnh: Ăn nhiều thực phẩm chế biến sẵn, đường tinh luyện và chất béo bão hòa.
• Di truyền: Có tiền sử gia đình mắc tiểu đường làm tăng nguy cơ.
• Tuổi tác: Mặc dù bệnh có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, nguy cơ bệnh cao hơn sau 45 tuổi.
• Tiền sử bệnh lý: Bao gồm huyết áp cao, cholesterol cao, hoặc tiểu đường thai kỳ.

Triệu chứng của bệnh tiểu đường tuýp 2

Tiểu đường tuýp 2 thường phát triển chậm, và trong giai đoạn đầu, bệnh không gây ra triệu chứng rõ rệt. Tuy nhiên, khi lượng đường trong máu tăng cao, các triệu chứng phổ biến có thể bao gồm:

• Đi tiểu thường xuyên, đặc biệt vào ban đêm.
• Khát nước liên tục, dù đã uống nhiều nước.
• Mệt mỏi hoặc kiệt sức kéo dài.
• Đói bụng bất thường.
• Sụt cân không rõ nguyên nhân.
• Mờ mắt, khó tập trung.
• Vết thương hoặc nhiễm trùng lâu lành.
• Ngứa da, đặc biệt là ở vùng sinh dục. Một số người không có triệu chứng cho đến khi bệnh tiến triển và gây ra các biến chứng nghiêm trọng.

Chẩn đoán bệnh tiểu đường tuýp 2

Bệnh tiểu đường tuýp 2 được chẩn đoán dựa trên các xét nghiệm máu nhằm đánh giá mức độ glucose trong máu. Các tiêu chuẩn chẩn đoán thường bao gồm:

Xét nghiệm đường huyết lúc đói

Mẫu máu được lấy sau khi nhịn ăn ít nhất 8 giờ.

• Kết quả:
• Bình thường: < 100 mg/dL (5.6 mmol/L)
• Tiền tiểu đường: 100–125 mg/dL (5.6–6.9 mmol/L)
• Tiểu đường: ≥ 126 mg/dL (7.0 mmol/L)

Xét nghiệm HbA1c

• Đánh giá mức đường huyết trung bình trong 2–3 tháng gần nhất.
• Kết quả:
• Bình thường: < 5.7%
• Tiền tiểu đường: 5.7%–6.4%
• Tiểu đường: ≥ 6.5%

Nghiệm pháp dung nạp glucose đường uống

• Mẫu máu được lấy hai lần: trước và 2 giờ sau khi uống dung dịch glucose (thường chứa 75g glucose).
• Kết quả sau 2 giờ:
• Bình thường: < 140 mg/dL (7.8 mmol/L)
• Tiền tiểu đường: 140–199 mg/dL (7.8–11.0 mmol/L)
• Tiểu đường: ≥ 200 mg/dL (11.1 mmol/L)

Xét nghiệm đường huyết ngẫu nhiên

• Kiểm tra glucose máu tại bất kỳ thời điểm nào trong ngày, không phụ thuộc vào bữa ăn.
• Tiểu đường được xác định nếu glucose máu ≥ 200 mg/dL (11.1 mmol/L) kèm theo các triệu chứng lâm sàng của tăng đường huyết (như khát nước, tiểu nhiều, mệt mỏi).

Lưu ý quan trọng:

• Để chẩn đoán chính xác, bác sĩ thường yêu cầu thực hiện lặp lại xét nghiệm trên trong những ngày khác nhau hoặc kết hợp nhiều xét nghiệm.
• Tiền tiểu đường là giai đoạn cảnh báo, nếu không được can thiệp kịp thời có thể tiến triển thành tiểu đường tuýp 2.

Biến chứng của bệnh tiểu đường tuýp 2

Nếu không được kiểm soát tốt, bệnh tiểu đường tuýp 2 có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm:

1. Biến chứng tim mạch:

• Tăng nguy cơ mắc bệnh tim, đột quỵ và cao huyết áp.
• Xơ vữa động mạch, hẹp mạch máu gây thiếu máu cục bộ.

2. Tổn thương thần kinh (bệnh thần kinh đái tháo đường):

• Gây đau nhức, tê bì hoặc mất cảm giác, đặc biệt ở tay và chân.
• Có thể dẫn đến loét chân hoặc cắt cụt chi.

3. Bệnh thận (suy thận):

• Tổn thương các mạch máu nhỏ trong thận, làm suy giảm chức năng thận.
• Tăng nguy cơ phải chạy thận hoặc ghép thận.

4. Tổn thương mắt:

• Bệnh võng mạc tiểu đường, gây mờ mắt hoặc mù lòa.
• Tăng nguy cơ đục thủy tinh thể và tăng nhãn áp.

5. Biến chứng ở da:

• Dễ bị nhiễm trùng da hoặc các bệnh lý da khác do đường huyết cao.

6. Biến chứng thai kỳ:

• Đối với phụ nữ mang thai, tiểu đường không được kiểm soát có thể gây dị tật bẩm sinh hoặc các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng cho em bé.

Điều trị bệnh tiểu đường tuýp 2

Dù không thể chữa khỏi hoàn toàn, bệnh tiểu đường tuýp 2 có thể được kiểm soát bằng thuốc và thay đổi lối sống.

1. Điều chỉnh chế độ ăn uống

• Tăng cường thực phẩm giàu chất xơ: rau xanh, ngũ cốc nguyên hạt, đậu hạt.
• Ưu tiên protein từ cá, thịt nạc và các nguồn thực vật như đậu phụ.
• Hạn chế đường, đồ uống có ga, thực phẩm chiên rán, và chất béo bão hòa.
• Chia nhỏ bữa ăn để tránh tăng đột biến đường huyết.

2. Tăng cường hoạt động thể chất

• Tập luyện ít nhất 150 phút mỗi tuần với các bài tập cường độ vừa phải như đi bộ nhanh, bơi lội hoặc yoga.
• Vận động hàng ngày không chỉ giúp kiểm soát đường huyết mà còn cải thiện sức khỏe tim mạch.

3. Sử dụng thuốc

• Bác sĩ có thể kê đơn các loại thuốc uống hoặc insulin tiêm để kiểm soát đường huyết.
• Một số loại thuốc giúp cải thiện độ nhạy insulin hoặc giảm sản xuất glucose từ gan.

4. Theo dõi đường huyết

• Sử dụng máy đo đường huyết tại nhà để kiểm tra thường xuyên.
• Ghi lại các chỉ số để báo cáo với bác sĩ trong các buổi tái khám.

5.Giảm stress

• Stress có thể làm tăng đường huyết, do đó việc thực hành các kỹ thuật thư giãn như thiền, yoga hoặc tham gia các hoạt động giải trí có thể làm ổn định đường huyết.

Phòng ngừa bệnh tiểu đường tuýp 2

Phòng ngừa bệnh tiểu đường tuýp 2 đòi hỏi bạn phải thực hiện các biện pháp tích cực để duy trì sức khỏe:

• Duy trì cân nặng hợp lý: Giảm 5-7% trọng lượng cơ thể (nếu thừa cân) giúp giảm nguy cơ mắc bệnh.
• Ăn uống cân bằng: Ưu tiên thực phẩm tươi, ít chế biến.
• Tập thể dục đều đặn: Chỉ cần 30 phút mỗi ngày có thể giúp cải thiện độ nhạy insulin.
• Ngủ đủ giấc: Thiếu ngủ kéo dài có thể làm tăng nguy cơ kháng insulin.
• Khám sức khỏe định kỳ: Kiểm tra đường huyết và các yếu tố nguy cơ khác.

Kết luận

Bệnh tiểu đường tuýp 2 là một thách thức sức khỏe toàn cầu, nhưng nó có thể được kiểm soát hiệu quả nếu bạn hiểu rõ về bệnh và tuân thủ các biện pháp điều trị. Việc khám sức khỏe định kỳ hằng năm tại DYM có thể giúp bạn phát hiện bệnh sớm để điều trị bệnh và tăng chất lượng cuộc sống.

Theo TS.BS Võ Việt Hản