Tin tức sức khỏe,
thông báo về DYM

Tiểu đường, hay đái tháo đường, là một bệnh lý mãn tính phổ biến trên toàn cầu ảnh hưởng đến hàng trăm triệu người. Đây là tình trạng cơ thể không thể kiểm soát được lượng đường trong máu dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm nếu không được kiểm soát tốt. Trong các loại tiểu đường, tiểu đường tuýp 1 và tuýp 2 là hai dạng phổ biến nhất. Mặc dù có cùng đặc điểm chính là tăng đường huyết, nhưng hai loại này khác biệt về nguyên nhân, cơ chế bệnh sinh, đối tượng mắc và cách điều trị.

Tiểu đường tuýp 1 là gì?

Tiểu đường tuýp 1 là một bệnh tự miễn, xảy ra khi hệ thống miễn dịch của cơ thể nhầm lẫn và tấn công các tế bào beta trong tuyến tụy – nơi sản xuất insulin. Insulin là một hormone quan trọng giúp đưa đường glucose từ máu vào các tế bào để sử dụng làm năng lượng. Khi các tế bào beta bị phá hủy, cơ thể không còn khả năng sản xuất insulin, dẫn đến tình trạng đường glucose tích tụ trong máu. Tiểu đường tuýp 1 thường xuất hiện ở trẻ em, thanh thiếu niên hoặc người trẻ tuổi và ít xuất hiện ở người lớn tuổi. Nguyên nhân chính xác của tiểu đường tuýp 1 chưa được hiểu rõ, nhưng các yếu tố di truyền và môi trường, như nhiễm virus, có thể góp phần kích hoạt bệnh. Vì đây là một bệnh tự miễn nên tiểu đường tuýp 1 không thể phòng ngừa được. Người mắc tiểu đường tuýp 1 phải dựa vào insulin ngoại sinh, được tiêm vào cơ thể hàng ngày để duy trì lượng đường huyết trong mức ổn định. Họ cũng cần kiểm tra đường huyết thường xuyên, tuân thủ chế độ ăn uống khoa học và duy trì lối sống lành mạnh.

Tiểu đường tuýp 2 là gì?

Tiểu đường tuýp 2 là dạng tiểu đường phổ biến hơn, chiếm khoảng 90-95% tổng số ca bệnh. Không giống như tiểu đường tuýp 1, cơ thể người mắc tiểu đường tuýp 2 vẫn sản xuất insulin, nhưng các tế bào không đáp ứng tốt với hormone này – tình trạng được gọi là kháng insulin. Ban đầu, tuyến tụy cố gắng bù đắp bằng cách sản xuất nhiều insulin hơn, nhưng theo thời gian, khả năng này giảm dần, dẫn đến tăng đường huyết. Tiểu đường tuýp 2 thường xuất hiện ở người trưởng thành, đặc biệt là những người trên 45 tuổi. Tuy nhiên, do sự gia tăng của lối sống ít vận động và thói quen ăn uống không lành mạnh, độ tuổi mắc bệnh đang ngày càng trẻ hóa. Yếu tố nguy cơ bao gồm:

• Thừa cân hoặc béo phì
• Ít hoạt động thể chất
• Chế độ ăn giàu chất béo bão hòa và đường
• Tiền sử gia đình mắc tiểu đường
• Phụ nữ mắc tiểu đường thai kỳ Điều trị tiểu đường tuýp 2 thường bắt đầu bằng việc thay đổi lối sống như giảm cân, ăn uống lành mạnh và tăng cường vận động. Nếu các biện pháp này không đạt hiệu quả, người bệnh có thể cần sử dụng thuốc uống hoặc insulin.

Sự khác biệt chính giữa tiểu đường tuýp 1 và tuýp 2

Dưới đây là những điểm khác biệt cơ bản giữa hai loại tiểu đường:

Nguyên nhân:

• Tiểu đường tuýp 1: Do hệ miễn dịch phá hủy tế bào beta trong tuyến tụy.
• Tiểu đường tuýp 2: Do kháng insulin và giảm khả năng sản xuất insulin.

Độ tuổi khởi phát:

• Tiểu đường tuýp 1: Thường xuất hiện ở trẻ em và người trẻ tuổi.
• Tiểu đường tuýp 2: Thường gặp ở người trưởng thành, đang gia tăng ở người trẻ.

Triệu chứng:

• Tiểu đường tuýp 1: Khởi phát nhanh, triệu chứng rõ ràng như khát nước nhiều, tiểu nhiều, sụt cân nhanh và mệt mỏi.
• Tiểu đường tuýp 2: Phát triển chậm, đôi khi không có triệu chứng trong giai đoạn đầu.

Điều trị:

• Tiểu đường tuýp 1: Phải tiêm insulin suốt đời.
• Tiểu đường tuýp 2: Có thể kiểm soát bằng thay đổi lối sống, thuốc uống, và chỉ cần tiêm insulin khi bệnh tiến triển nặng.

Khả năng phòng ngừa:

• Tiểu đường tuýp 1: Không thể phòng ngừa do nguyên nhân tự miễn.
• Tiểu đường tuýp 2: Có thể phòng ngừa bằng cách duy trì lối sống lành mạnh.

Triệu chứng chung của bệnh tiểu đường

Mặc dù có sự khác biệt giữa tiểu đường tuýp 1 và tuýp 2, cả hai đều có thể gây ra các triệu chứng sau:

• Khát nước nhiều và uống nước thường xuyên
• Tiểu nhiều, đặc biệt là vào ban đêm
• Mệt mỏi và kiệt sức
• Sụt cân không rõ nguyên nhân (thường gặp ở tuýp 1)
• Nhìn mờ
• Lâu lành vết thương hoặc vết loét
• Dễ nhiễm trùng, đặc biệt là ở da, miệng và bộ phận sinh dục Nếu bạn hoặc người thân có những triệu chứng trên, hãy đi khám sớm để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

Biến chứng của bệnh tiểu đường

Cả tiểu đường tuýp 1 và tuýp 2 đều có nguy cơ dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng nếu không được kiểm soát tốt. Những biến chứng này bao gồm:

Biến chứng cấp tính:

• Hạ đường huyết (thường gặp ở người dùng insulin hoặc thuốc hạ đường huyết)
• Nhiễm toan ceton (đặc biệt nguy hiểm ở người mắc tiểu đường tuýp 1)
• Tăng áp lực thẩm thấu máu (ở người mắc tiểu đường tuýp 2)

Biến chứng mạn tính:

• Tổn thương mạch máu nhỏ, gây ra bệnh võng mạc, bệnh thận và bệnh thần kinh tiểu đường
• Tổn thương mạch máu lớn, gây nhồi máu cơ tim, đột quỵ và bệnh động mạch ngoại biên
• Các vấn đề về da, nhiễm trùng và suy giảm miễn dịch
• Tăng nguy cơ mắc bệnh Alzheimer ở người mắc tiểu đường tuýp 2

Phòng ngừa và kiểm soát bệnh tiểu đường

Đối với tiểu đường tuýp 1: Hiện chưa có cách phòng ngừa do bệnh liên quan đến yếu tố tự miễn. Tuy nhiên, việc phát hiện và điều trị sớm có thể giúp kiểm soát bệnh tốt hơn, giảm nguy cơ biến chứng.

Đối với tiểu đường tuýp 2: Phòng ngừa là hoàn toàn khả thi thông qua các biện pháp sau:

• Duy trì cân nặng hợp lý: Thừa cân làm tăng nguy cơ mắc tiểu đường.
• Ăn uống lành mạnh: Ưu tiên thực phẩm giàu chất xơ, như rau xanh, ngũ cốc nguyên hạt, và hạn chế đồ ngọt, chất béo bão hòa.
• Tăng cường vận động: Tập thể dục ít nhất 150 phút mỗi tuần, bao gồm các bài tập aerobic và rèn luyện cơ bắp.
• Theo dõi sức khỏe định kỳ: Đặc biệt quan trọng với người có tiền sử gia đình mắc tiểu đường hoặc yếu tố nguy cơ cao.
• Hạn chế rượu bia và bỏ thuốc lá: Đây là những yếu tố làm tăng nguy cơ kháng insulin và biến chứng tim mạch.

Kết luận

Tiểu đường tuýp 1 và tuýp 2 tuy có cùng đặc điểm tăng đường huyết nhưng khác nhau về nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị. Việc hiểu rõ sự khác biệt này không chỉ giúp người bệnh và gia đình kiểm soát bệnh hiệu quả mà còn nâng cao nhận thức cộng đồng về tầm quan trọng của phòng ngừa và kiểm soát bệnh tiểu đường. Hãy luôn duy trì lối sống lành mạnh, khám sức khỏe định kỳ hằng năm tại DYM và tìm kiếm sự hỗ trợ y tế khi cần thiết để sống khỏe mạnh cùng bệnh tiểu đường.

Theo TS.BS Võ Việt Hản